maandag 26 augustus 2013

Fietstocht langs Hunebedden, deel 3.

                                                                                        Bed & breakfast Klein Groenbergen, Leersum.
Dag 5.
De zon schijnt en vanaf de camping fietsen we weer naar Gieten, langs natuurreservaat het Sekmeer en ‘t Nije Hemelriek  naar Drouwen voor de volgende twee Hunebedden, 23 en 24, beide ganggraven. Hier is veel gevonden: menselijk bot en kapsels van kiezen, 400 potten, 13 vuurstenen bijlen, negen barnstenen kralen en zes stukjes koper. Deze behoren tot de oudste metalen voorwerpen die ooit in ons land zijn gevonden. Bij het oude esdorp Bronnneger zien we zelfs 5  hunebedden bij elkaar, dus 29, dat schiet op. Dan in Boswachterij Borger langs een imposante grafheuvel. In Borger het grootste Hunebed in ons land, 22,5 meter, nummer 30. Met een mooi educatief centrum over alles wat met Hunebedden en het Trechterbekervolk te maken heeft. Langs kanaal Schoonoord-Buinen naar de nummers 31 en 32. Langs Ees, door het Buinerveld langs een pingoruïne waar onze zoon met zijn vriendje 25 jaar geleden tijdens één van onze huifkartochten leuk in speelde (met een klein fietsje crosten zij door dit diepe gat.....!)  Wij wisten toen echt niet dat dit een Pingoruïne uit de ijstijd is! De naam pingo komt van het Inuktitut, de taal van de eskimo's, en betekent 'heuvel die groeit'.
Bij Bronneger.

In Boswachterij Exloo vinden we nummer 33, een portaalgraf. Onderzoekers vonden hier o.a. drie versierde schalen. We fietsen door het dorp Exloo waar precies tegenover de schaapskooi een soortgelijk gemeentehuis staat als in Buren -ook ontworpen door de architecten Alberts en van Huet. Dan door het  Hunzebos voor nummer 34. Uit het bos gekomen is er een lekke achterband. Tassen eraf, lek opzoeken, dat lukt allemaal, plakken en tassen er weer aan en gaan. We bereiken Valthe met Celtic Fields en nummer 35 en 36 en in het Valtherbos, vlakbij Klijndijk nummer 37. Daar staat een aanwijzer: onderduikerhol, dus we nemen een kijkje en treffen daar o.a. een oudere man die emotionele verhalen verteld over de spanning in de oorlog ( was 7 jaar toen het begon) met tranen in zijn ogen. Hij zegt nooit  meer in Duitsland op vakantie te kunnen gaan of anderszins contact te kunnen hebben met Duitsers.....Wat een indrukwekkende verhalen, we zijn er stil van.....
Op de weg naar Odoorn vinden we nummer 38 en even ten noorden van Odoorn nummer 39. Terug naar Odoorn, door boswachterij Odoorn langs het kanaal bij Odoornerveen, de weg Noordzijde waar familie woont. Tegen 5 uur komen we daar, niemand thuis, we plakken een briefje op de deur met de melding dat we vanavond terug komen. Er dreigt en behoorlijke bui en we fietsen in vliegende vaart naar een mini camping in De Kiel waar we net alles droog in de tent kunnen krijgen -73 km.deze dag. In De Kiel grensden vroeger zeven marken aan elkaar. We eten in Schoonoord, op een zachte stoel met een koel biertje. Heerlijk. Dan bezoeken we de familie nog even. Zij brengen ons laat op de avond naar de camping terug waar we afscheid nemen. We genieten nog tot 1 uur mee van muziek in een feesttent in Odoornerveen..........
Bij gebrek aan stoeltjes...
Dag 6.
De dag begint droog en we ontbijten buiten. Alles droog op de fiets maar na een kwartier valt er een vervelend regentje, dus regenpakken aan. We passeren, op weg naar het Oranjekanaal De Kielse Kei. Het is een enorme zwerfkei, gewicht 17 ton, van Smålandgraniet uit Zuid-Zweden en door landijs meegenomen. De kei ligt in een kuil aan de rand van een klein heideveld. Vlakbij De Kielse Kei  ligt ook 'Drenths Onderonsje', een kunstobject gemaakt van zwerfkeiën.
Dan komen we bij de overbekende Papeloze kerk, nummer 40. Dit Hunebed is deels in originele staat teruggebracht. In de 16e eeuw gebruikte de hervormde geestelijken dit Hunebed als kansel voor hun geheime preken tegen de paapse kerk. We fietsen door het Manderveld en vinden in Noord Sleen de nummers 41 en 42, beide ganggraven, en bij Noordbarge is nummer 43. Dit is echter geen Hunebed maar 1 enkele kei; de Steen van Noordbarge. Terug naar Westenesch naar het enige particuliere Hunebed, nummer 44, en nu kan de regenkleding weer in de tas. In het Schietbaanbosje via een slingerend bospad komen we bij nummer 45.
Uniek langgraf op de Schimmeres.
Over de Emmeres wordt Emmen bereikt en op de Schimmeres ligt nummer 46, een imposant langgraf, er is er maar één in Nederland. Iets noordelijker nummer 47. In het Valtherbos vinden we weer 3 stuks, 50, op een mooi heideveldje. We fietsen noordelijk om Emmen heen, over de Emmerschans aan de rand van de veengebieden met een mooi uitzicht. Via een oude uitvalsweg, de Oude Markeweg vinden we middenin de nieuwbouwwijk Angelslo de nummers 51 en 52. Totaal door stedelijke bebouwing opgeslokt doen de stenen nu voornamelijk dienst als speelplaats/hangplek voor jong/oud.
Dan nog door de Emmerdennen en daar ligt de laatste, nummer 53. Deze laatste is voor ons het moeilijkst te vinden, dat kost veel tijd, veel speurwerk, omdraaien, weer terug, weer dezelfde weg..... De meest oostelijke deksteen is zeer  groot en plat. Volgens de legende is ooit Lodewijk Napoleon met zijn paard boven op deze steen gesprongen. We zullen het maar geloven.
Emmerdennen.
Dit hunebed in Emmen was zwaar beschadigd. De deksteen is gebroken doordat er onder en boven de steen vuur was gesticht. De twee delen van de deksteen zijn opgetild en op een vrachtwagen naar Steenhouwerij Zederik in Ameide vervoerd. Daar werden zij vakkundig aan elkaar gelijmd en voor extra stevigheid werden stalen staven aangebracht. En nu zie je er geen barst meer van. 

En dit was dan het laatste Hunebed, de tocht zit er op.ook na 53 hunebedden gezien te hebben blijft het iets heel bijzonders.

Dan doen we inkopen  en vervolgens volgen we weer een makkelijke LF route richting Uffelte waar we overnachten op natuurkampeerterrein De Groene Hen, 86 km.
Een prachtige warme avond, lekker gegeten, flesje wijn erbij, relaxen. Zoals elke avond op een camping maken we hier ook weer een praatje met gezellige mensen en wordt onze prestatie ruimschoots geprezen.
Dag 7
Zonnig en warm, we smeren veel zonnebrandcrème. Met een windje in de rug fietsen we vrolijk en blij door het Drentse en Overijsselse landschap tot vlak bij Gramsbergen. Daar pakken we weer een bewegwijzerde route op, de LF 16, dat fietst makkelijk. Via prachtige kronkelpaden naar Hardenberg, Mariënberg, om Ommen heen naar Lemele tot voorbij Hellendoorn. Dan door kleine en stille dorpjes als Haarle, Heeten naar Wesepe, waar we uiteindelijk op het mooie en rustige natuurkampeerterrein Boxbergen de tent opzetten, 97 km. We eten soep en broodjes en na het douchen  lopen we over een kerkenpad naar het nabijgelegen dorpje Broekland. De plaatselijke jeugd zit ook op het terras en we genieten van alle sterke verhalen, moppen en grote kannen bier.
Dag 8
De zon schijnt. Na het ochtendritueel fietsen we op ons gemakkie  naar Olst, we varen over en langs het
Olsterveer, nu iets comfortabeler.
Apeldoorns kanaal komen we in het centrum van Apeldoorn. Dan pakken we de LF 4, richting Kootwijk en ergens tussen Hoog Soeren en Stroe fietsen we door uitgestrekte en  mooie bossen naar Lunteren. We drinken even wat fris en hebben een leuk gesprekje met 2 maffe mannen die ook een fietstocht maken. Ze kunnen onze fietsen(Idworx) wel waarderen en we maken nog even wat gekheid. Dan via Ederveen en Veenendaal door de bossen van de Utrechtse Heuvelrug en over het mooie Leersumse Veld naar Leersum. Om 5 uur zijn we thuis, 101 kilometer.  Totaal, met veel plezier, 707 kilometer gefietst. 
Wat is dit een leuke tocht geweest, wat hebben we weer veel gezien van het moois in ons land.

maandag 19 augustus 2013

Fietstocht langs Hunebedden, deel 2.

                                                                                       Bed & breakfast Klein Groenbergen, Leersum.

Dag 2     De zon schijnt, maar het is aanzienlijk frisser, toch fietsen we elke dag in korte broek en shirtje.
Ontbijtje in de buitenlucht.
Ontbijten doen we zittend in het gras in de zon, dan inpakken en fietsen rijklaar maken, tent en grondzeil opvouwen en daar gaan we weer. De spin die de tent e.d. op het achterrekje vasthoudt dreigt te knappen, moeten we dus iets aan doen.
Oldeneel.
We varen de IJssel over via een voetveer bij Oldeneel en fietsen later langs het station in Zwolle. We vinden in Zwolle al gauw een rijwielzaak maar helaas; alle spinnen zijn uitverkocht. Een echtpaar, zij verlekkeren zich aan prachtige fietsen, bieden een spin aan: "ze liggen achter in de auto en wij doen er nooit iets mee". Hoe leuk is dat ! Inmiddels zie ik prachtig mooie fietsschoenen en besluit ze aan te schaffen. De oude schoentjes gaan achterop, deze maken de hele reis mee en verdwijnen  vervolgens thuis in de kast om na een x aantal jaren alsnog weg te gooien. Herken je dat ? Later fietsen we langs het Zwolse ziekenhuis, gaan we onder de snelweg door en varen weer over bij Haerst met een super ouderwets trekveertje. Heel uniek, dit zien we eigenlijk nergens meer. De student heeft er ook veel plezier in.
Haerst
Via Hasselt en Zwartsluis steeds over de dijk van het Zwartewater naar Meppel.
De eigenlijke Hunebedroute begint officieel bij het station in Meppel. Daar verlaten we, om ca. 2 uur dan ook dit stadje langs de Wold-Aa, via buurtschap Blijdenstijn naar Ruinerwold, Havelte en Eursinge. Door de bossen(wederom een flinke bui, maar we kunnen redelijk schuilen) langs Darp en het Kamperzand en daar bezoeken we de eerste twee Hunebedden. Het is en blijft een verbazingwekkend bouwwerk, zeker als je bedenkt in welk tijdperk men dit voor elkaar kreeg. 

De eerste is ook op één na de grootste, er zijn daar ooit 665 scherven van aardewerkpotten aangetroffen. Ook vuurstenen bijlen, pijlpunten, knotsen en kralen van git en barnsteen. Via het  Holtingerveld en het Brandeveen naar Het Moer, Wittelte en naar Diever. Aan de  Oude Groningerweg vinden we het derde Hunebed. Dan over het zeer mooie Dieverzand richting Zorgvlied. De Maatschappij voor Weldadigheid kocht hier rond 1820 grote stukken heide aan. In 1823 werd hier het Instituut voor de Landbouw gesticht, één van de eerste in Nederland. Tot 1859 heeft de school gefunctioneerd als opleidingsinstituut. Het gebouw is nog goed te herkennen in het dorpsbeeld, rechts van de r.k.-kerk.
Instituut voor de Landbouw.
Via landgoed Berkenheuvel komen we door Oude Willem( hoe toepasselijk) en zetten de tent op op natuurkampeerterrein Oude Willem. We koken een lekker potje, douchen, wandelen, maken een praatje met andere kampeerders, zetten koffie en verdwijnen vroeg in de slaapzakken. 85 km. deze dag.

Dag 3 We ontbijten met een zonnetje, verder een bewolkte dag. We fietsen door Boswachterij Appelscha, dan over het vlakke en lage Aekingermeer met een mooie uitzichttoren, en vervolgens over het                                                                bijzonder mooie Aekingerzand.
Uitkijktoren Aekingerzand. Op een hoog punt kan met vanaf dit punt een groot deel van het grootse stuifzandgebied overzien  en het natuurontwikkelingsgebied van het beekdal van de Vledder Aa 
We drinken koffie in Appelscha en fietsen dan door de schitterende Compagnonsbossen(met uniek vleesetend blaasjeskruid) en het geweldig mooie Fochtloërveen; één van de laatste hoogveengebieden in Nederland en uniek in noordwest Europa. Wat een wonderschoon gebied !! En zo stil overal.
Dan door Veenhuizen, De Maatschappij voor Weldadigheid wilde de armen door middel van arbeid op het land heropvoeden. Aanvankelijk bood men arme gezinnen uit de grote steden de gelegenheid vrijwillig naar Drenthe te komen en zich daar in koloniën te vestigen. Het idee hierachter was dat men als boer een nieuw bestaan kon opbouwen. Volgens mijn informatie, pas nog een boek hierover gelezen, liep het allemaal wel wat anders dan op papier bedacht was....!
Een aantal oude huizen heeft typische spreuken op de voorgevel: Huis en Haard, Werken is Leven, Humaniteit, Arbeid is Zegen, Kennis is Macht, Een van Zin enz. Echt een bezienswaardigheid. Nu staat hier een ultra moderne gevangenis.
Via het beekdal van de Slokkert en door het oeroude Tonckensbos komen we in Westervelde bij het vierde Hunebed. We pakken een klein stukje van Norg mee, door het Norger esdorper landschap, via Een en Amerika naar de Steenberger Es voor het vijfde Hunebed. Dit is het meest noordelijk gelegen Hunebed in Drenthe, vlakbij Roden. Het is in deze streek zeer rustig en uitgestrekt, soms in de wijde omgeving geen huis te bekennen. Dan via Roderesch langs Langelo waar we op de brink onder oude eikenbomen even schuilen voor een miezerig regentje. Dan bereiken we het Noordse Veld met zijn vele grafheuvels en Celtic Fields en gaan via de Zeijerstrubben, dit zijn restanten van een oeroud middeleeuws gebruiksbos. Net voor Zeyen vinden we nummer zes en even later tussen Taarlo en Loon  nummer zeven. Met dan toch nog een zonnetje erbij fietsen we langs de Kampsheide en door het mooie Balloërveld . We komen bij Balloo en vinden nummer acht. Dit bed werd pas in 1840 ontdekt. In Rolde gaan we naar camping de Weyert. 93 km. (royale camping, veel speelgelegenheid!)
We pakken alles weer uit en zetten de tent op, we douchen en eten dan lekker in de kantine waar we een leuk gesprek hebben met de eigenaar over: ondernemen, functie van de VVV en  toeristenbelasting -zin of onzin - en wat doen gemeenten dan met deze inkomsten. We genieten van een lange avond: het flesje wijn dat we vanmiddag kochten moet nog leeg. Geen probleem. Een half volle fles wijn meenemen is echt jammer van de ruimte in de fietstassen. We bekijken de route voor de volgende dag. Deze blijkt via Noordlaren weer "bijna" langs Rolde terug te lopen. We besluiten dat we morgen een soort "rustdag" hebben dwz. we laten de tent staan en fietsen zonder zware bepakking. Morgenavond komen we hier weer terug, we moeten dan wel 2 x 10 km. verder fietsen maar dat is toch te verwaarlozen op het totaal aantal kilometers?

Dag 4. Vannacht veel regen, we ontbijten in de tent, maar dan wordt het droog en drinken we toch weer buiten veel kopjes thee en kunnen we al gauw starten, met de zon erbij. Dat fietst vandaag lekker ligt, zonder bagage!!! In Rolde bezoeken we de Hunebedden 9 en 10. Ook de kerk van Rolde is de moeite waard. Door Anderen en door het Stroomlandschap Drentse Aa naar Gasteren, nummer 11 ligt in de Gasterseduinen. Over de Bremberg, met zijn jeneverbesstruiken, een uniek gebied.  Bij Tynaarlo is nummer 12. Daar drinken we koffie en bestellen ook appelgebak. Die blijkt zelf gebakken te zijn door de eigenaresse en ze bloost bij het krijgen van een compliment. Dan via  het natuurgebied de Vijftig Bunders en via het Noordlaarderbosch naar nummer 13.(het enige Hunebed in Groningen) We fietsen door Midlaren en tussen 2 zeer oude, nog bewoonde boerderijen, vinden we de Hunebedden 14 en 15. Eén ligt pal tegen de boerderijmuur. Natuurlijk was dit Hunebed er eerder, wie bedenkt dan om daar een huis tegenaan te bouwen? Dan naar Zuidlaren, ook lang huisje Jacoba waar wij 32 jaar geleden met onze dochtertjes een fijne vakantie hadden. Via Schipborg naar het Kniphorsterbos met vijftig grafheuvels en middeleeuwse karrensporen en 2 hunebedden, 16 en 17 -16 is een portaalgraf. Via Annen, met de Magnuskerk, het oudste Romaanse bouwwerk van Drente-13e eeuw, waar we eindelijk weer eens wat boodschappen kunnen doen en ook nummer 18 vinden. In boswachterij Anloo zoeken we enorm naar nummer 19. Door allerlei bospaden, maar uiteindelijk toch gevonden, midden in een bos, zwaar fietsen! Gelukkig geen zware bepakking op de fiets !! Zeer rustig, wat een mooi plekje om hier begraven te liggen. Dan naar Eext, nummer 20, dit is een z.g. trapgraf en 21 een ganggraf. Even later bij Gieten nummer 22. Via Boswachterij Gieten steken weer terug naar de camping, ruim 70 km.,  waar we een lekker potje koken, douchen, en een wandeling maken door Rolde.

Dag 5 en het vervolg van de hunebeddentocht beschrijf  ik in deel 3.

maandag 12 augustus 2013

"Fietsen langs Hunebedden" een cultuurhistorische fietsroute langs 53 Hunebedden. Deel 1 van 3.

                                                                 Bed &breakfast Klein Groenbergen-Leersum

Fietsen langs Hunebedden: dit routeboekje kijkt me al jaren aan; gaat het nog eens gebeuren? We besluiten deze route in onze zomervakantie te fietsen. Met de trein naar Meppel, vanwaar de route start? Of op de fiets vanuit Leersum? Natuurlijk, het laatste!

We hebben dit jaar al aardig wat kilometers gemaakt en met de pas aangeschafte iets grotere tent, een proefweekend gedraaid in Renkum, op natuurkampeerterrein Quaadenoord. Onze jarenlange fietservaring leert ons dat  we elke ochtend goed moeten ontbijten en vooral veel drinken. Lunchpakket gaat mee, ook veel water en een extra koek en banaan voor onderweg. Het is gebleken dat wij hierop veel kilometers kunnen maken en de man met de hamer nooit tegen komen. Natuurlijk zijn we na 100 kilometer met zware bepakking best vermoeid maar we herstellen ook weer snel. Ook pakken we met beleid de 4 voor- en 4 achtertassen in en in het stuurtasje gaan de dingen voor "direct bij de hand". 
Weer of geen weer, regen of geen regen: we vertrekken op zaterdag.


Hunebedden, wie heeft er niet van gehoord? Een Hunebed is een grafheuvel van het Trechterbekervolk 3450 – 2850 voor Christus. Zij leefden in het Neolithicum, de nieuwe steentijd. Het bestaan van Hunebedden werd reeds in de 15e eeuw vermeld. In eerste instantie werden ze beschreven als curiositeit of zelfs als een teken van de duivel, maar spoedig kwam het besef dat het om iets van een bijzondere waarde moest gaan. 
De meeste Hunebedden zijn nu beschermd, nog maar 53 in ons land.
Er is veel onderzoek gedaan o.a. door Engelse archeologen Lukis en Dryden. Veel bijzondere  vondsten werden overgebracht naar het British Museum in Londen.
Waarom in Londen? Geen idee! Later deed Albert Egges van Giffen onderzoek. Zijn vondsten staan nu in vitrines in o.a. in het Hunebeddencentrum in Borger. Aan hem hebben we het te danken dat de huidige Hunebedden goed zijn gerestaureerd, geconserveerd en gecatalogiseerd. Bij een aantal Hunebedden waren stenen gekanteld en verschoven. Deze zijn weer op hun plaats gezet, soms werd gebruik gemaakt van stalen pinnen of lijm. Hunebedden hebben te lijden van toeristen, de jeugd gebruikt ze als speel -en hangplek en ze ontsnappen ook niet aan het fenomeen “graffiti”.
Ook zien we tijdens onze tocht vele grafheuvels zgn. Tumuli, gemaakt door het Klokbekervolk 2450- 2000 voor Christus. Ook Celtic Fields, kleine ommuurde vierkante akkertjes, uit de ijzertijd-750 voor Christus. En een Pingoruïne, een markant overblijfsel uit de voorlaatste ijstijd. Een grote kuil, veroorzaakt door een grote klomp ijs. Nadat het ijs gesmolten is blijft deze kuil achter.

Goed, nu de Stienbargies-route zoals ze in Drente zeggen.

Dag 1    Alle bagage ligt al klaar, wat een hoeveelheid, moet dat allemaal mee op 2 fietsen? We bevestigen de -nu nog geordend ingepakte- tassen en de rest stevig op onze mooie fietsen en rijden om half 10 eerst nog even langs de plaatselijke supermarkt om  koffie te kopen. Een warme zomerdag! De weerman zegt: zware onweersbuien van west naar noord -oost ! We zien wel. We fietsen in rap tempo over de Amerongseberg, Scherpenzeel en Barneveld, via de Prinsenweg in Voorthuizen waar schuin achter ons donkere wolken dreigend verschijnen. We pikken de LF 9 op, via  Garderen en Elspeet en dan barst er een enorme onweersbui los! Een aardige dame roept ons binnen en zet koffie voor ons. Zij heeft 3 mindervalide mensen op bezoek die haar wekelijks een paar uur in de tuin helpen, zgn. dagbesteding.  Wat hebben we daar terwijl we lunchen,een zeer aangenaam uurtje. De mannen constateren dat er toch wel aardige mensen bestaan. Blijven jullie nog een poosje? Nee, jammer, we willen verder. Dus: regenpakken aan, regenhoezen over de tassen en daar gaan we weer. Nog net niet droog en veel nattigheid op paden, wegen en druppels van de bomen. Achterlangs Vierhouten, om Nunspeet en door ’t Harde, Oldebroek en Hattemerbroek naar het centrum van Hattem. Het is nu weer droog en tegen half 6 eten we daar een pannenkoekje. Vervolgens gaan we naar een landgoedcamping en zetten een toch wel natte tent op, 102 km gefietst! We douchen en zetten buiten in het zonnetje een bakkie koffie. Later drinken we in de kantine een lekker glas wijn en duiken vroeg onder de wol. 
De tocht gaat verder. Nieuwsgierig? Lees volgende week mijn volgende blog!